De waardering van biodiversiteit in het Buijtenland van Rhoon

De inzet van de BiodiversiteitsMonitor Akkerbouw ter ondersteuning van het verdienmodel

Dennis Heupink, Lara Aelen, Anne Hoek van Dijke, Boki Luske, Rosanne Onstenk, Sanne Jacobs, Udo Prins. 2025. De waardering van biodiversiteit in het Buijtenland van Rhoon: De inzet van de BiodiversiteitsMonitor Akkerbouw ter ondersteuning van het verdienmodel. 2025-6447-LbP. Louis Bolk Instituut.
Pagina's / pages: 98
Type: Rapport
Download (pdf, 2.28 MB)
Taal/language: Nederlands
Abstract / samenvatting in Nederlands:

De aanleiding. Het Buijtenland van Rhoon is een gebied ten zuiden van Rotterdam dat midden in de transitie naar hoogwaardige akkernatuur staat. Zowel het bereiken van de doelen rondom biodiversiteitsherstel als het creëren van een goed verdienmodel voor de natuurinclusieve boer zijn zaken waar in dit gebied hard aan wordt gewerkt. De boeren werken samen, ook met andere
leden, in een gebiedscoöperatie aan geformuleerde doelen op het gebied van natuur, landbouw en recreatie. De BiodiversiteitsMonitor Akkerbouw is een recent vanuit de akkerbouwketen ontwikkelde tool op basis van Kritische Prestaties indicatoren (KPI's) die biodiversiteitsherstel in de akkerbouw meetbaar en beloonbaar moet maken. In dit project onderzoeken we of de BiodiversiteitsMonitor Akkerbouw een bijdrage kan leveren aan de vraagstukken die in het Buijtenland van Rhoon spelen.


De aanpak. De aanpak van het project is drieledig. Ten eerste onderzoeken we de relatie tussen de score op de BiodiversiteitsMonitor Akkerbouw en het daadwerkelijk gerealiseerde biodiversiteitsherstel in het Buijtenland van Rhoon. Ten tweede experimenteren we met het instrument in het proces van Lerend Beheren; de werkwijze die in het Buijtenland van Rhoon
gehanteerd wordt. We onderzoeken of het werken met de BiodiversiteitsMonitor tot goede handvaten voor biodiversiteitsherstel bij de boeren leidt. Ten derde onderzoeken we de mogelijkheden tot het inzetten van het instrument als beloningssysteem.
 

De bevindingen. Een direct oorzakelijk verband tussen een goede score op de Monitor en biodiversiteitsherstel is niet te leggen. We zien een echter wel een gelijk opgaande stijging in de score op de BiodiversiteitsMonitor en het gerealiseerde biodiversiteitsherstel in het Buijtenland van Rhoon sinds de start van het natuurinclusieve beheer. Binnen de BiodiversiteitsMonitor is er een hoge score en/of verbetering op het gebied van bouwplan, gebiedsinrichting, en bodembeheer, terwijl het verminderen van emissies nog achter blijft. In het veld zien we een verhoging in bodemvruchtbaarheid, plantendiversiteit en aantallen vogels terwijl
bodembiodiversiteit, insecten en akkerflora- en -vogeldoelsoorten wisselende resultaten laten zien. Waarschijnlijk spelen ook factoren die buiten de scope van de BiodiversiteitsMonitor vallen mee in het biodiversiteitsherstel, zoals de gebiedsgerichte samenwerking, de ligging van het gebied en de kwaliteit van het beheer van natuurelementen. Wel biedt de BiodiversiteitsMonitor goede
handvaten voor het verbeteren van het beheer in het gebied, en hebben we dit direct met de agrariërs kunnen oppakken. De mogelijkheden om een beloningssysteem aan de behaalde scores op de BiodiversiteitsMonitor te koppelen zijn op dit moment beperkt. Enerzijds zijn zowel overheden als ketenpartijen hier nog niet op ingericht (al is er zeker interesse en urgentie),
anderzijds is een behoorlijke financiële investering nodig om hoogwaardige akkernatuur te creëren. De eerste bouwstenen voor diverse pilots op het gebied van het belonen van agrariërs in het gebied zijn echter wel gelegd.

De conclusies. De BiodiversiteitsMonitor Akkerbouw biedt goede handvaten om het natuurinclusieve beheer van het Buijtenland van Rhoon mee bij te sturen. Het geeft inzicht in zaken die goed lopen, en zaken waarop de agrariërs meer moeten inzetten om
biodiversiteitsherstel in het gebied te waarborgen. Door de scores op de Monitor goed bij te houden, is het gebied voorgesorteerd op een mogelijke landelijke beloningssystematiek vanuit de keten en/of de overheid. Geleerde lessen voor de verdere uitrol van de BiodiversiteitsMonitor, en de KPI-systematiek in het algemeen, zijn dat een gebiedsgerichte aanpak ondersteunend kan
werken, de tool geschikt is als mechanisme voor bewustwording en het verbeteren van prestaties van agrariërs, en dat een samenwerking van diverse belonende partijen (publiek en privaat) essentieel is voor succes.

Trefwoorden in Nederlands: natuurinclusief, KPI's akkerbouw, betalingen voor ecosysteemdiensten, biodiversiteit