Werken aan een betere gezondheid in veedichte gebieden

Tegengestelde belangen

Gemeenten en overheden in veedichte gebieden kennen de problematiek maar al te goed: veehouders die veelal binnen kaders van de wet hun bedrijf runnen, terwijl omwonenden klagen over geuroverlast. Vaak staan deze groepen lijnrecht tegenover elkaar: de burger komt op voor zijn gezondheid en de veehouder voor zijn bedrijf. Wethouders en beleidsmedewerkers erkennen hun tegengestelde belangen. Maar de problemen zijn daarmee nog niet opgelost.

Persoonlijke gezondheidsbeleving of metingen van fijnstof en geur?

Want hoe ervaart de burger eigenlijk zijn eigen gezondheid? Dat is de cruciale vraag aan omwonenden in veedichte gebieden. Getallen van de hoeveelheid fijnstof of geureenheden zeggen bewoners vaak weinig. Het leidt er nogal eens toe dat partijen met de hakken in het zand gaan staan. Door te focussen op de persoonlijke beleving van hinder en gezondheid halen we andere informatie naar boven. Dat blijkt de sleutel te zijn voor een open dialoog.

Werkmethode

Met een speciaal ontwikkelde webapplicatie registreren en monitoren we systematisch de beleving van gezondheid. Deze methodiek is samen met de GGD Hart voor Brabant ontwikkeld. Burgers houden in de webapplicatie bij welke hinder zij ondervinden en gelijktijdig hoe zij hun (Positieve) Gezondheid scoren. Daarnaast organiseren we workshops waarin we met veehouders, omwonenden en gemeente knelpunten, aanwezige kwaliteiten en oplossingsrichtingen inventariseren. Het model voor Positieve Gezondheid en Leefomgeving van het Louis Bolk Instituut vormt daarvoor de basis.

Grafiek Ervaren hinder — *Figuur 1. Ervaren hinder - voorbeeld van data verkregen uit door deelnemende burgers ingevoerde gegevens in de app.*

Grafiek relatie tussen ervaren hinder en Postitieve Gezondheid — *Figuur 2. Relatie tussen ervaren hinder en ervaren Positieve Gezondheid: bij het ervaren van ernstige hinder neemt de ervaren gezondheid af.*

Wat levert het op?

De persoonlijke informatie-uitwisseling tussen Noord-Brabantse veehouders en burgers over de bedrijfsactiviteiten en de ervaren hinder heeft tot wederzijds begrip geleid. Burgers en veehouders voelden zich gehoord. Het Louis Bolk Instituut analyseerde samen met de GGD Brabant vanuit een objectieve onderzoeksrol de gegevens en begeleidde het proces. Het resultaat: een open dialoog tussen veehouders en bewoners en de wil om de problemen samen aan te pakken. Deze innovatieve werkmethode zetten we inmiddels in voor verschillende gebiedsproblemen. Gebiedsmanagers en beleidsmedewerkers erkennen in dergelijke projecten het belang van het zien van gezondheid in met de leefomgeving: een integrale, participatieve werkwijze, zoals deze nog niet eerder is toegepast. De wethouders in Noord-Brabant waren trots op het gevoerde proces en het resultaat.

Bekijk in deze video hoe wethouders, veehouder, omwonende en onderzoeker terugkijken op het project en welke toepassingsmogelijkheden we zien:

Nieuwe Omgevingswet: integrale aanpak van de leefomgeving

De werkmethode van het Louis Bolk Instituut en de GGD sluit uitstekend aan bij de integrale benadering die de Omgevingswet vereist. Lokale en regionale overheden hebben te maken met eenvoudigere wetgeving bij het starten van nieuwe ruimtelijke projecten waarbij gezondheid een meer centrale plaats krijgt. De hier ontwikkelde werkmethode biedt gebiedsmanagers, beleidsmedewerkers en wethouders ook handvatten bij andere leefomgeving-thema’s, zoals geluidhinder of het plaatsen van windmolens of 5G-masten.