Boer, bodem en gezondheid

Levert een gezonde bodem ook gezonde producten op? Dat heeft het Louis Bolk Instituut onderzocht door de meerwaarde van producten van gezonde bodem ten opzichte van reguliere producten helder te maken. Een vervolgvraag was of gezondheid een rol kan krijgen in het vermarkten van producten van gezonde bodem naar consumenten. Daarvoor zijn de waarden en drijfveren van zowel agrariërs als consumenten onderzocht.

Gezondheid in brede zin

Als je een gezond gewas wilt telen op een gezonde bodem, dan wordt er al snel gedacht aan voedselveiligheid en de afwezigheid van toxische stoffen. Uit ons verkennend onderzoek uit 2020 gefinancierd door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), bleek echter dat gezondheidsbevorderende eigenschappen van agrarische producten cruciaal zijn om aandacht aan te besteden. Dit heeft geleid tot vervolgonderzoek.

Ook bij het innovatieve onderzoek Boer, bodem en gezondheid is de kernvraag of gezondheid van bodem en mens en de relatie daartussen kan worden ingezet als drijfveer in het beleid van LNV om in 2030 alle landbouwbodems duurzaam beheerd te krijgen. Het Louis Bolk Instituut werkt waar nodig samen met de hele agrarische keten. In dit onderzoek hebben we dan ook kennis en ervaring van agrariërs kunnen combineren met informatie die we bij consumenten hebben opgehaald.

Gezondheid kan beter benut worden

Uit het onderzoek blijkt dat gezondheid een rol kan krijgen bij het vermarkten van producten van gezonde bodems naar consumenten die bewust bezig zijn met het milieu en hun gezondheid. Ondanks dat eigen gezondheid niet hun belangrijkste drijfveer is, werd deze reden relatief vaak genoemd.  Het is daarom zeker mogelijk om het aspect ‘gezondheid’ beter te benutten. De drijfveren die met milieu en biodiversiteit te maken hebben, kunnen consumenten extra ondersteunen en motiveren bij hun aankoop in de winkel. Denk daarbij aan de voordelen voor het ondergrondse bodemleven of het schoonhouden van onze sloten en rivieren.

Aansluitende wet- en regelgeving

Om producten van gezonde bodem te kunnen vermarkten en tot meerwaarde te brengen, is het verder belangrijk dat wet- en regelgeving voor agrariërs beter aansluit bij de ontwikkelingen van ‘gezonde bodems als uitgangspunt voor de landbouw’. Denk daarbij aan het stimuleren van het gebruik van dierlijke mest, compost, vanggewassen en het perceel jaarrond bedekt te houden. Verder is het van belang om het afzien van insecticiden, chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest te belonen. Daarnaast zou het consumenten helpen om de producten van gezonde bodem duidelijk herkenbaar te maken zodat ze zich onderscheiden van bulkproducten in de markt.

Dit onderzoek heeft geresulteerd in een eindrapportage die sinds februari 2024 beschikbaar is. Verder wordt er een Actieagenda 2.0 gepubliceerd, die samen met Transitiecoalitie Voedsel en het betrokken expertteam is opgesteld. Nieuwsgierig geworden naar meer? Beluister dan onze twee podcasts met de titel “Wat weten we over de relatie tussen gezonde landbouwbodems, gezonde gewassen en humane gezondheid?”:

De resultaten van de verkennende studie ‘Gezonde bodems, gewassen en mensen’ uit 2021 zijn terug te vinden in het Eindrapport en de Literatuurstudie, die ook resulterend in een Actieagenda 1.0.

Dankzij dit onderzoek is bodemgezondheid vanuit verschillende invalshoeken geanalyseerd en kan de agrarische sector met nieuwe kennis gerichter én effectiever werken aan een gezonde, duurzame voedselvoorziening die is afgestemd op verwachtingen van consumenten. 

Lees ook

Eerste rapportage ‘Verkennende studie naar de relatie gezonde bodem, gezond gewas en vee en humane gezondheid’
Actieagenda voor thema 'Gezonde bodem - Humane gezondheid'
Betere kwaliteit van extensief kruidenrijk grasland
Actieagenda Boer, Bodem, Gezondheid 2.0


Vanuit de Transitiecoalitie Voedsel hebben aan dit project meegewerkt: Zsuzsan Proos en Mirjam Bus