Antroposofische geneesmiddelen wetenschappelijk onderbouwd

Antroposofische geneesmiddelen, zoals Arnica, Calendula en Echinacea, worden in meer dan zestig landen door artsen voorgeschreven.  Een overzicht van de wetenschappelijke onderbouwing voor de effectiviteit en veiligheid van dergelijke geneesmiddelen ontbreekt echter, wat het gebruik ervan mogelijk beperkt. Daarom werkt het Louis Bolk Instituut samen met ESCAMP aan een wetenschappelijke basis voor de werkingsmechanismen, effectiviteit en veiligheid van antroposofische geneesmiddelen. Maar wat houdt zo’n wetenschappelijke onderbouwing eigenlijk in?

Onderzoek naar whole medical systems

Antroposofische geneeskunde is een van de zogenoemde ‘whole medical systems’, naast onder andere traditionele Chinese geneeskunde, Ayurveda, homeopathie en natuurgeneeskunde. Een whole medical system is een compleet medisch systeem met een eigen theorie en praktijk. De antroposofie is ontwikkeld door Rudolph Steiner en brengt drie tradities samen: de empirische traditie van de moderne wetenschap, de cognitieve filosofische traditie idealisme, en de esoterische traditie van christelijke spiritualiteit. Antroposofie wordt daarom ook wel een spirituele wetenschap genoemd. 

Een wetenschappelijke onderbouwing van antroposofische geneesmiddelen is van belang voor antroposofisch werkende artsen, verpleegkundigen, therapeuten en andere zorgverleners. Bij dit project beantwoorden we vragen als: hoe veilig zijn antroposofische geneesmiddelen eigenlijk? Voor welke middelen zijn goede klinische studies uitgevoerd naar de werkzaamheid? Welke onderzoeksmethoden zijn geschikt voor het onderzoeken van antroposofische geneeswijzen en andere whole medical systems? De resultaten zullen niet alleen behandelaars en patiënten, maar ook verzekeraars, en autoriteiten op het gebied van regelgeving beter inzicht geven in de werking en inzetbaarheid van dergelijke complementaire middelen.

Complementaire en reguliere zorg integreren

Het Louis Bolk Instituut werkt binnen het onderzoeksthema Integrative Medicine aan het integreren van complementaire zorg (waaronder ook traditionele geneeswijzen) en reguliere zorg, omdat patiënten geregeld beide soorten zorg combineren. In dit onderzoek bouwen we bruggen door het ontwikkelen van nieuwe onderzoeksmethoden, het verzamelen van bewijs voor effectiviteit en veiligheid in systematische reviews en het schrijven van monografieën van veelgebruikte antroposofische geneesmiddelen. Deze kennis draagt bij aan het ontwikkelen van goede, evidence based regelgeving in Europa voor antroposofische geneesmiddelen. Daarnaast kan deze kennis ook worden ingezet voor de wetenschappelijke onderbouwing van andere whole medical systems.

Onze samenwerkingspartner in dit project is ESCAMP (European Scientific Cooperative on Anthroposophic Medicinal Products), met wie we sinds 2010 samenwerken. Onderzoeksresultaten worden doorlopend gepubliceerd op de website van ESCAMP.

Publicaties

Ontwikkelen van onderzoeksmethodieken

  • Baars E, Kienle GS, Heusser P, Pedersen PA, van Wietmarschen H, Kiene H, Jong M, Schoen-Angerer T, Hamre HJ. Anthroposophic medicinal products: A literature review of fea-tures, similarities and differences to conventional medicinal products, scientific and regulatory assessment. Glob Adv Health Med. 2022 https://doi.org/10.1177/21649561211073079
  • Baars EW, Koster EB, Verhoef J. The contribution of anthroposophic medicine to self-management: an exploration of concepts, evidence and patient perspectives. Complement Med Res 2017;24(4):225-31. https://doi.org/10.1159/000478981
  • Baars EW, Kiene H, Kienle GS, Heusser P, Hamre HJ. An assessment of the scientific status of anthroposophic medicine, applying criteria from the philosophy of science. Complement Ther Med 2018(40),145-150. https://doi.org/10.1016/j.ctim.2018.04.010
  • Baars EW, Hamre HJ. Whole medical systems versus the system of conventional biomedicine: A critical, narrative review of similarities, differences, and factors that promote the integration process. Evid Based Complement Altern Med 2017, Article ID 4904930 https://doi.org/10.1155/2017/4904930
  • Kienle GS, Albonico HU, Baars E, Hamre HJ, Zimmermann P, Kiene H. Anthroposophic medicine: an integrative medical system originating in Europe. Glob Adv Health Med 2013;2(6):20-31. https://doi.org/10.7453/gahmj.2012.087

Studies over effectiviteit

  • Baars E, Koster E, Schoorel E. Client experiences with an integrated conventional and anthroposophic approach at the "Kindertherapeuticum" in Zeist. Merkurstab 2012;65(4):335-338. https://doi.org/10.14271/DMS-19994-DE
  • Baars E, Koster EP, Schoorel E. Klantervaringen met een geïntegreerde reguliere en antroposofische benadering in het Kindertherapeuticum in Zeist. Nederlands Tijdschrift voor Kindergeneeskunde. 6. 79. http://dx.doi.org/10.1007/s12456-011-0034-7, publicatie is beschikbaar op LBI-website
  • Baars EW, Jong M, Nierop AF, Boers I, Savelkoul HF. Citrus/Cydonia compositum subcutaneous injections versus nasal spray for seasonal allergic rhinitis: a randomized controlled trial on efficacy and safety. ISRN Allergy 2011. https://doi.org/10.5402/2011/836051
  • Baars EW, Jong MC, Boers I, Nierop AF, Savelkoul HF. A comparative in vitro study of the effects of separate and combined products of Citrus e fructibus and Cydonia e fructibus on immunological parameters of seasonal allergic rhinitis. Mediators Inflamm 2012. https://doi.org/10.1155/2012/109829
  • Baars EW, Kooreman P. A 6-year comparative economic evaluation of healthcare costs and mortality rates of Dutch patients from conventional and CAM GPs. BMJ Open 2014;4(8):e005332. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2014-005332, Publicatie is beschikbaar op LBI-website
  • Baars EW, Nierop AF, Savelkoul HF. Development of systems biology-oriented biomarkers by permuted stepwise regression for the monitoring of seasonal allergic rhinitis treatment effects. J Immunol Methods 2012;378(1-2):62-71. https://doi.org/10.1016/j.jim.2012.02.005, publicatie beschikbaar op LBI-website
  • Baars EW, Nierop AFM, and Savelkoul HFJ, Seasonal allergic rhinitis and systems biology-oriented biomarker discovery. In: (Preedy VR, Patel VB, editors) General methods in biomarker research and their application. Berlin: Springer, 2015. p. 1251-1275
  • Baars EW. The benefit/risk balance of subcutaneous injections as used in homeopathy and anthroposophic medicine: A narrative literature review. Eur J Integr Med 2017;15:1-9. http://dx.doi.org/10.1016/j.eujim.2017.07.006
  • Hamre HJ, Glockmann A, Schwarz R, Riley DS, Baars EW, Kiene H, et al. Antibiotic use in children with acute respiratory or ear infections: prospective observational comparison of anthroposophic and conventional treatment under routine primary care conditions. Evid Based Complement Alternat Med 2014. https://doi.org/10.1155/2014/243801, publicatie beschikbaar op LBI-website

Systematische reviews naar effectiviteit en veiligheid

  • Jong MC, Wietmarschen HA, Glockmann A, Baars EW, Hamre HJ. Safety of AMPs: an analysis of adverse drug reactions from German pharmacovigilance databases. Drugs - Real World Outcomes, 2021. https://doi.org/10.1007/s40801-021-00262-7, publicatie beschikbaar op LBI-website
     

Lees ook

Onderzoeksagenda voor Integrative Medicine
JPIAMR: aanpak antibioticaresistentie
Antibioticaresistentie
Non-farmacologische interventies bij pijn
COCOZ: Communicatie voor complementaire zorg

Partners

ESCAMP

Financiers

logo ESCAMP ESCAMP