Verschuiving naar Positieve Gezondheid
De definitie van de Wereld Gezondheids Organisatie (1948) Gezondheid is een toestand van volledig fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden en is niet louter het ontbreken van ziekte of gebrek’ voldoet niet meer in onze tijd. Onbedoeld stimuleert deze definitie dus medicalisering van de zorg. In 1948 waren het vooral infectieziekten die bestreden moeten worden - terwijl we in de Westerse wereld nu vooral te kampen hebben met chronische welvaartsziekten. Op dit moment gaat 95% van het zorgbudget naar het bestrijden van ziekte. Het is niet wenselijk dat patiënten en de gezondheidszorg hun focus op ziekte houden, terwijl - ondanks ziekte - een kwalitatief hoogwaardig en zinvol leven mogelijk is. Positieve Gezondheid daarentegen is een brede kijk op gezondheid en welbevinden.
Concept Positieve Gezondheid omarmd door gezondheidszorg
De term Positieve Gezondheid is afgeleid van het nieuwe gezondheidsconcept waarin het belangrijk is dat gezondheid niet meer als een statische conditie wordt beschouwd, maar als het dynamische vermogen van mensen om zich met veerkracht (resilience) aan te passen, en zelf regie te voeren over hun welbevinden. Dit vermogen wordt door patiënten heel relevant gevonden, blijkt uit onderzoek van Huber en Van Vliet. Naast biomedische aspecten zoals fysieke klachten en afwijkingen vallen bij Positieve Gezondheid ook elementen als sociale relaties en zingeving onder 'gezondheid'. Niet alleen de genezing van de klacht staat centraal, maar ook het benutten van wat iemand wél kan.
Door de focus te verschuiven en ‘gezondheid’ meer aandacht te geven, leren beleidsmakers en politici anders te denken over invulling en preventie van de zorg. Inmiddels omarmen vele organisaties en professionals uit de gezondheidszorg deze ideeën, en implementeren ze. Dat is hard nodig in een maatschappij waarin het wenselijk is de zorg op een hoog en ook betaalbaar peil te houden.
Prijs
Het project Nieuw Concept Gezondheid werd gefinancierd door ZonMw en Huber heeft voor dit project de prestigieuze ZonMw-parel ontvangen. Bekijk hier het interview met Machteld Huber.
Implementatie van Positieve Gezondheid: de wijk staat centraal
Sinds 2016 ondersteunen we partners zoals gemeentes en provincies met implementatie van het concept in gemeentes. Wij denken actief mee in het vormgeven van gezondheidsbeleid op basis van Positieve Gezondheid, wat vaak de start is van een implementatietraject. Implementatie van Positieve Gezondheid zet altijd de bewoners centraal en kijkt naar de mogelijkheden en energie van deze bewoners om in beweging te komen. Daaruit volgende implementatietrajecten bestaan onder andere uit het in kaart brengen van de kracht en behoeften van alle stakeholders, waaronder bewoners van wijken. Vervolgens worden verbindingen gelegd tussen bewoners en stakeholders tijdens matchmaking bijeenkomsten om tot gedragen interventies te komen. Deze interventies worden kwantitatief of kwalitatief gemonitord en het proces wordt uiteindelijk geëvalueerd. Dit doen we met behulp van vragenlijsten en interview gidsen, specifiek ontwikkeld op basis van het concept Positieve Gezondheid.
Actiegericht: Positieve Gezondheid in de praktijk
Het implementeren van Positieve Gezondheid in gemeentes doen we ook door het inzetten van actieonderzoek, waarbij onderzoekers nauw betrokken zijn bij het proces van implementatie. Wij sturen op een interactief leerproces en het vormgeven van een leeromgeving waarbij onderzoek en praktijk van elkaar kunnen leren. Verder maken wij als actieonderzoekers gebruik van verschillende kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksmethoden zoals focusgroepen, verschillende vormen van interviews en vragenlijsten. Daarnaast maken we, indien relevant, gebruik van bestaande datasets van GGD, CBS of andere instanties.
Uitvoering van projecten
De afgelopen jaren zijn er projecten rond Positieve Gezondheid uitgevoerd in onder andere Amsterdam Zuid Oost , dat veel positieve uitkomsten had en de resultaten hebben bijgedragen aan een handelingsperspectief, samengevat in de factsheet 'Positieve Gezondheid de wijk in!'
Verder hebben we projecten uitgevoerd in de Noordelijke Maasvallei, Oss, Arnhem, en lopen er projecten met Gemeente Delft, op Texel en met Stichting MEE IJsseloevers. Daarnaast organiseren we regelmatig workshops om zorgorganisaties of beleidsmedewerkers te leren werken met Positieve Gezondheid.
We hebben het concept doorontwikkeld naar Positieve Gezondheid en Leefomgeving.